Λορελάϊ

Γράφει η Χριστοδούλου Αικατερίνη

Ω ξακουστή νύμφη άπλωσε τα χρυσοκέντητα μαλλιά σου μ΄ένα τραγούδι συντροφιά μέσα απ' τα ρόδινα σου χείλη που σαν ανοίγουν και μιλούν τ΄άστρα φωτίζουν τ' ουρανού..  

Κ.Χ

Η περιβόητη Λορελάϊ, λέγεται ότι ήταν Γοργόνα, στις όχθες του ποταμού Ρήνου, σύμφωνα με τη γερμανική εκδοχή. Άλλοι πάλι την περιγράφουν ως μια απ' τις Σειρήνες, απο την μυθική Οδύσσεια, η οποία ξέφυγε από τους θανατηφόρους βράχους. Φημολογείται ότι ήταν μια πεντάμορφη ξανθή κοπέλα, νύμφη από την περιοχή της Asturias ,με μακριά χρυσά μαλλιά και που με το τραγούδισμα της παράσερνε τους ναυτικούς κοντά της. Πληγωμένη από τον πνιγμό του αρραβωνιαστικού της ή την προδοσία του έρωτα της απέκτησε μαγικές ιδιότητες μέσα από εκείνα τα νερά. Τραγουδούσε γλυκά με τη μελωδική της φωνή, προκειμένου να πάρει τον πόνο της ξενιτιάς από κοντά τους και να τους βοηθήσει να ξεπεράσουν τους κινδύνους της θάλασσας. 

Σε αντίθεση με τη μυθολογία, που θέλει τις Σειρήνες ως δαιμονικά όντα που διψούν για σάρκα και θάνατο, η Λορελάϊ ήταν μια καλή, ευγενική παρουσία, ένα θηλυκό δημιούργημα της φύσης που όμοιο του δεν υπήρξε, που βοηθούσε ακόμη και τους ψαράδες με τη λεία τους, δείχνοντας με το δάχτυλο της το σημείο όπου θα έβρισκαν ψάρια. Μια άλλη εκδοχή την παρουσιάζει να μάγεύει τους ναυτικούς με τα θέλγητρα της και να τους οδηγεί στο θάνατο. 

Ποιά είναι όμως η ιστορία αυτού του ανυπέρβλητου σε ομορφιά και χάρη πλάσματος ;

Σύμφωνα με έναν αρχαίο θρύλο, ο γιός ενός πλούσιου κόμη, ο Άλμπρεχτ μαγεύτηκε τόσο από την ομορφιά της που θέλησε να την κλέψει μια βραδιά. Καβάλα στο μαύρο άτι του, έφθασε στην όχθη του ποταμού, και ζήτησε από ένα γέρο βαρκάρη να τον περάσει στην απέναντι πλευρά. Ο γέρος βλέποντας την  αφέλεια του νεαρού που είχε τυφλωθεί από τον έρωτα, τον προέτρεψε να μην κάνει το παραμικρό, μα ο καλοθρεμένος και αλαζονικός κόμης τον απείλησε με το γυαλισμένο σπαθί του. Έτσι ο γέροντας ανίκανος να πράξει αλλιώς, τράβηξε αμέσως κουπί. Είχε σουρουπώσει για τα καλά, το φως γλιστρούσε απαλά χορεύοντας στα κύματα. Ξάφνου η όμορφη Λορελάϊ, κάνει την εμφάνιση της πίσω από έναν βράχο. Το αεράκι περνούσε μέσα από τα μακριά ξέπλεκα μαλλιά της και ευωδίαζε με το άρωμα της, την πλάση όλη γύρω της.

Εκστασιασμένος από την μαγική παρουσία, ο νέος άνδρας πρόσταξε στο γέροντα να ξαποστάσει τη βάρκα δίπλα από το βράχο. Ο Άλμπρεχτ δίχως δεύτερη σκέψη τέντωσε τα δυό του πόδια σε μια απέλπιδη προσπάθεια να φτάσει τον βράχο. Μα τι συμφορά! Δεν υπολόγισε σωστά τα βήματα του και βρέθηκε μέσα στα κύματα, που τον βούλιαζαν αργά και βασανιστικά σε ένα μαρτυρικό θάνατο. Ποτέ κανείς δε μπόρεσε να βρεί το σώμα του..Χάθηκε μια για πάντα μέσα στο βαθύ σκοτάδι του νερού, όπως και η κρυφή επιθυμία του για τη Λορελάϊ.

Μόλις μαθεύτηκε το μοιραίο αυτό γεγονός για το θάνατο του μοναχογιού του, ο κόμης, οργισμένος ζήτησε να μάθει το όνομα του βαρκάρη που οδήγησε τον γιό του στην τελευταία του κατοικία, μα κανένας δεν τον γνώριζε. Έτσι, διέταξε του στρατιώτες του να συλλάβουν τη Λορελάϊ και να την κάψουν ζωντανή, ισχυριζόμενος ότι ήταν μάγισσα. Μαζί με ολόκληρο στράτευμα ξεκίνησε το επόμενο βράδυ να συναντήσει την Γοργόνα. Μόλις κατάφερε να φθάσει στο βράχο, με πονηρές και γρήγορες κινήσεις κατάφερε να την παγιδεύσει στα χέρια του. Τότε η Λορελάϊ τρομαγμένη άρχισε να φωνάζει και να παρακαλάει τον ποταμό να τη βοηθήσει να ξεφύγει από το θυμωμένο εκείνο άνδρα.

Ξάφνου, ο ποταμός άρχισε να φουσκώνει, να βρυχάται μανιασμένα και να τραντάζει με τον δυνατό του θόρυβο όλη την περιοχή. Ο κόμης και το στράτευμα παρασύρθηκαν, χάθηκαν μέσα στα άγρια νερά..μαζί τους και η Λορελάϊ...

Ποτέ κανείς δε κατάφερε να τη ματαδεί να κάθεται στον βράχο της και να χτενίζει τα ολόχρυσα μαλλιά της..να σιγοτραγουδάει και να γαληνεύει ο τόπος γύρω της..

Από τότε όποιος βαρκάρης περνούσε από το βράχο, έψαχνε με το βλέμμα του μήπως και δει την όμορφη εκείνη νύμφη..μα οι ελπίδες του έπεφταν στο κενό.

Κάποια βράδια, όταν ο ήλιος ρίχνει τις αχτίνες του πάνω στο βράχο, διαγράφονται τα ολόχρυσα της μαλλιά, όταν το κύμα σκάει στο τραχύ γκρίζο ακούγεται η φωνή της, μελωδική, καθάρια σαν τα νερά του ποταμού Ρήνου...

Πηγή: Μύθοι και Θρύλοι από όλες τις χώρες

Οι Παραμυθάδες

Όπως συνήθως συμβαίνει με τους μύθους, η ιστορία της Λορελάϊ βασίζεται εν μέρει στην πραγματικότητα. Η περιοχή έχει έντονα ρεύματα από τον ποταμό που βγάζουν περίεργο θόρυβο, σαν μουρμουρητό, όπως και η ορατότητα είναι σχεδόν ανύπαρκτη για τα πλοία στο συγκεκριμένο σημείο. Όλα αυτά βοήθησαν στο να διατηρηθεί ο μύθος στο πέρασμα των χρόνων.
Σήμερα, ο βράχος της Λορελάϊ είναι γνωστό τουριστικό θέρετρο στις όχθες του Ρήνου, με κοσμοσυρροή τουριστών απ' όλα τα μέρη του κόσμου για να απαθανατίσουν το σημείο του βράχου.

Αποτελέσματα αναζήτησης

Αποτελέσματα ιστού

Lorelei Statue (Sankt Goar, Γερμανία)

Ακόμα και στο χώρο της Τέχνης, η Λορελάϊ αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες λογοτέχνες, μουσικούς, ζωγράφους και ποιητές.

Κλέμενς Μπρεντάνο

Λογοτέχνης και ιδρυτής της Ρομαντικής σχολής της Χαϊδελβέργης με έμφαση στην ιστορία και τη λαογραφία της Γερμανίας. Ο βράχος της Λορελάϊ βρίσκεται στη γενέτειρα του, μελέτησε το θρύλο και τον περιέβαλε στο μυθιστόρημα του που εκδόθηκε ανάμεσα στα 1800-1802.
"Γκόντβι ή η πέτρινη εικόνα της μητέρας μου" (Godwi oder der steinerne Bild der Mutter, 1801-2), το οποίο εμπνεύστηκε από το Βίλχελμ Μάιστερ του Γκέτε και περιλαμβάνει την περίφημη μπαλάντα Λορελάι.

Γιόχαν Στράους (πατήρ)

Ηγέτης της Δυναστείας των Στράους, με το διασημότερο βάλς που το εμπνεύστηκε απο το μύθο της Λορελάϊ.

Χάινριχ Χάϊνε

Ένας από τους σημαντικότερους Γερμανούς ποιητές του 19ου αιώνα. Επίσης ήταν δημοσιογράφος, δοκιμιογράφος και κριτικός λογοτεχνίας.

       

Δεν ξέρω ποια να είναι η αιτία,
κι είναι το στήθος μου τόσο βαρύ.
Μια παλαιά, αρχαία ιστορία
από το νου μου νά’βγει δεν μπορεί.
Κρύα βραδιά και σκοτεινοί οι κάμποι
και το ποτάμι ήσυχο περνά,
και του βουνού ψηλά η ράχη λάμπει
απ’ τα φιλιά του ήλιου τα στερνά.
Στην κορυφή απάνω καθισμένη
λάμπει πεντάμορφη μια κοπελιά.
Αστράφτει όλη χρυσοστολισμένη,
χτενίζει τα χρυσά της τα μαλλιά.
Ολόχρυσο κρατεί στα χέρια χτένι
κι ένα τραγούδι αγάλια τραγουδεί…
τραγούδι που τ’ ακούς και σε τρελαίνει
και λησμονάς και μάνα και παιδί.
Ο ναύτης με την βάρκα του περνάει
τ’ ακούει, μαγεύεται, χάνει το νου,
τους βράχους πού’ναι εμπρός του δεν κοιτάει
και στην κορφή κοιτάει του βουνού.
Ψηλά κοιτάει… τον τραβά το κύμα
και τάφο του ανοίγει παρακεί,
και φταίει η πεντάμορφη –τι κρίμα!–
και η φωνή της η μαγευτική.

Μετάφραση : Άγγελος Βλάχος

Max Bruch Die Loreley (op 16, 1863) - Όπερα

A CONTINENTAL RECTANGULAR PLAQUE, 'LORELEY'
LATE 19TH/20TH CENTURY, PROBABLY GERMAN

  

Έλληνες συγγραφείς :


Γεώργιος Βιζυηνός (1849-1896)


ΛΟΡΕΛΑΗ

Δεν ξέρω αυτή μου η λύπη τί σημαίνει
και μ' έχει κάνει τόσο θλιβερό!
Από το νου μου μέσα δεν εβγαίνει
μια ιστορία απ' τον παλιό καιρό.

Ψυχρό φυσά τ' αγέρι και βραδιάζει,
ο Ρήνος σιγανά κατρακυλά·
στις φωταυγιές του ήλιου που πλαγιάζει,
του όρους η κορφή σπιθοβολά.

Θαυμάσια αυτού στην κορφή την ίδια
κάθεται η πιο ωραία κοπελιά·
αστράφτουν τα χρυσά της τα στολίδια,
χτενίζει τα χρυσά της τα μαλλιά.

Μ' ολόχρυσο χτενάκι τα χτενίζει
και τραγουδάει ένα σκοπό η ξανθή.
Στους θαυμαστούς τους ήχους που σκορπίζει
δεν είναι νους που να μη μαγευθεί.

Το ναύτη στη βαρκούλα τον αρπάζει
λαχτάρα που σαλεύει τα μυαλά.
Τους βράχους που προβάλλουν δεν κοιτάζει,
απάνω μόνο βλέπει, στ' αψηλά.

Φοβούμαι πως το κύμα θε να φάει
και ναύτη και βαρκούλα τώρα δά:
Αχ, όλ' αυτά τα κάμνει η Λορελάη
με το γλυκό σκοπό που τραγουδά.

Κωνσταντίνος Θεοτόκης(1872-1923)

Η ΛΟΡΕΛΑΗ

Που είμαι θλιμμένος τόσο δεν ξέρω τί δηλοί,
στο νου μου παραμύθι παλιό έχει καρφωθεί.
Πνέει δροσερό τ' αέρι κι ο Ρήνος ρέει σιγά,
στο κορφοβούνι ο γήλιος, που δύει, σπιθοβολά.

Κι ω θάμα! η πλιο ώρια κόρη κάθεται πάνου κει,
χρυσά φορεί, χτενίζει την κόμη την χρυσή.
Με χτένι τη χτενίζει χρυσό κι ένα σκοπό
ωστόσο τραγουδάει τρανό και θαυμαστό.

Στο μικρό πλοίο του ο ναύτης πόνο άγριο και βαρύ
γρικά, δε βλέπει, ξέρεις, μόνο ψηλά θωρεί.
Το κύμα, λέω, στο τέλος ναύτη και πλοίο ρουφά,
της Λορελάης τα λόγια εκάμαν όλα αυτά.

Μαρία Υψηλάντη(1973)


Η ΛΟΡΕΛΑΗ

Απόψε νιώθω εντός μου την καρδιά βαριά,
μια λύπη αξήγητη φωλιάζει μου στα στήθη
κι όπως θλιμμένα τρυφερή πέφτει η βραδιά
αναθυμιέμαι το παλιό το παραμύθι.

Κυλάει ο Ρήνος με το κύμα σιγανό
που το φιλά με δροσερό τ' αγέρι χείλη·
αλάργα στέκει το περήφανο βουνό
κι αστράφτει χρυσοπόρφυρο μέσα στο δείλι.

Νεράιδα κάθεται σε βράχο χαμηλό
και με τον ήλιο το λαμπρό την όψη έχει ίδια·
γλιστρά το χτένι στα μαλλιά της απαλό,
σπίθες πετούνε τα χρυσά της τα στολίδια.

Χτενίζει τα ξανθά μαλλιά της τα μακριά
και τραγουδάει με γλυκιά μελαγχολία ·
κι έχει η φωνή της μια παράξενη γητειά
κι έχει μια χάρη σαγηνεύτρα η μελωδία.

Κι απλώνεται τριγύρω ο μαγικός σκοπός·
τα μάτια του βαρκάρη ο πόθος τα θαμπώνει
και μπρος του βράχο μεθυσμένος και τυφλός
δεν βλέπει, και κουπί αφήνει και τιμόνι.

Και βάρκα και βαρκάρη μέσα τους τραβούν
τα κύματα του ρήνου που όλο αργοκυλάει·
ετούτη λεν πως είν' η μοίρα όσων ακούν
το κάλεσμα το ερωτικό της Λορελάη.